Rola muzyki w świecie chrześcijanina

 

 

Bob Jennings

 

Muzyka w naszym świecie, zarówno sakralna, jak i świecka, jest czymś potężnym. Jest wielka w swoim znaczeniu, jest wielka w przemyśle. Mamy bardzo muzykalny świat.

 

Muzyka jest cudem często branym za pewnik. Krowy nie umieją tworzyć muzyki. Żabom i ptakom jest do tego bliżej. Ale muzykalny jest człowiek.

 

Anioły są muzykalne, gdyż jest napisane: „gdy razem zaśpiewały poranne gwiazdy i radośnie zagrzmiały wszystkie istoty Boże?” (Hi 38:7)

 

W relacji Duncana Campbella o Przebudzeniu na Hebrydach w północnej Szkocji w 1949 r. miały miejsca dwa nawiedzenia anielskie ze śpiewem. Najwyższy anioł, diabeł, jest zaś muzykalny, albowiem napisano: „Twa wspaniałość i brzęk twoich lutni strącony jest do Krainy Umarłych; pod tobą rozesłany jest czerw, a twym przykryciem robactwo.” (Iz 14:11)

 

„Byłeś w Edenie, ogrodzie Bożym; okryciem twoim były wszelakie drogie kamienie: karneol, topaz i jaspis, chryzolit, beryl i onyks, szafir, rubin i szmaragd; ze złota zrobione były twoje bębenki, a twoje ozdoby zrobiono w dniu, gdy zostałeś stworzony.” (Ez 28:13)

 

Pan Jezus jest muzykalny, gdyż jest napisane: „mówiąc: Oznajmię Twoje Imię moim braciom, będę Cię sławił w hymnie w środku zgromadzenia wybranych” (Hbr 2:12)

 

„I zaśpiewali hymn oraz wyszli na górę oliwek.” (Mt 26:30)

 

Sam Bóg jest muzykalny, ponieważ napisano: „Pan, Bóg twój, w pośrodku ciebie mocny zachowa cię, rozweseli się wielce nad tobą, przestanie na miłości swej przeciwko tobie, i rozweseli się nad tobą z śpiewaniem, mówiąc” (So 3:17)

 

On jest źródłem muzyki. Nie byłoby jej, gdyby nie Stwórca. To cudowny dar.

 

Jednakże nie każda muzyka jest dobra. Nie powinniśmy być zaskoczeni, gdyż skoro anioły mogą podsuwać doktryny (1 Tm 4:1), to z pewnością mogą inspirować muzykę. Diabeł zabiera od Boga, co dobre i to skaża. Jakie więc są cechy dobrej muzyki?

 

Słowa są bardzo istotnym elementem dobrej muzyki

 

Słowa są ważne w Bożej strukturze. Jednym z imion Syna Bożego jest „Słowo”. Bóg dał nam księgę pełną słów. Bóg wybrał głoszenie, a czymże ono jest, jeśli nie słowami?

 

Zrozumiałość

 

Gdyby tylko muzycy mogli zrozumieć, że ich słowa muszą być zrozumiałe. Rzadko słyszy się solistę, którego słowa można zrozumieć. Większość z muzyki w radiu, świeckiej, czy sakralnej, nie może być łatwo zrozumiana. Byłem na koncertach, gdzie nie mogłem zrozumieć 90% tego, co było śpiewane, albo głoszone. Jest to barbarzyństwo, gdyż jest napisane: „Jeżeli jednak nie będę rozumiał, co jakiś dźwięk znaczy, będę barbarzyńcą dla przemawiającego, a przemawiający barbarzyńcą dla mnie.” (1 Kor 14:11)

 

W muzyce nie chodzi o to, by mieć muzykę i chcieć przyozdobić ją słowami, lecz raczej by mieć przesłanie i chcieć przyozdobić je muzyką. Jeżeli muzyk nie potrafi przekazać swojego przesłania poprzez przyciszenie muzyki, lub podniesienie głosu, to jak w takim razie może wpłynąć umoralniająco na kościół? Jak ktoś inny będzie mógł powiedzieć „Amen”, jeżeli jest napisane: „Bo jeśli będziesz błogosławił w duchu, jakże na twoje błogosławienie odpowie “Amen” ktoś nie wtajemniczony, skoro nie rozumie tego, co ty mówisz?” (1 Kor 14:16)

 

Niewyraźna mowa jest przypuszczalnie cechą duchowej kondycji narodu. Przesłodzona teologia teologia tworzy ckliwą mowę, a większość naszej muzyki jest niewyraźna, mięczakowata i marudna, a nie żwawa, rozweselająca, wyraźna i bezpośrednia. Nie chodzi bowiem o bełkot, lecz raczej o przejrzystość, która jest posługą względem słuchacza.

 

Treść

 

Treść słów jest tym, co tworzy dobrą muzykę. Chrześcijańska muzyka często skupia się na przeżyciach, na człowieku, jest skoncentrowana sama na sobie – „daj mi, daj mi”. Treść jest słaba, brak jej wzniosłości, wspaniałości, blasku, znaczenia, piękna, sztuki oraz teologii. We wielu utworach słowo Chrystusa nie jest „bogate”, a jest napisane: „Słowo Chrystusa niech w was przebywa z [całym swym] bogactwem: z wszelką mądrością nauczajcie i napominajcie samych siebie przez psalmy, hymny, pieśni pełne ducha, pod wpływem łaski śpiewającBogu w waszych sercach.” (Kol 3:16)

 

Co tworzy dobrą muzykę? Słowa, które są zrozumiałe i słowa, które bogate są w prawdę.

 

Muzyka sama w sobie, melodia może tworzyć dobrą muzykę

 

Czy istnieje coś takiego, jak dobra melodia? To znaczy, pomijając słowa, pomijając konotacje oraz wspomnienia, pomijając stan duchowy muzyka, to czy dana melodia może być dobra, bądź zła?

 

Po pierwsze zapomnijmy o aspekcie bycia dobrą lub złą i spróbujmy zademonstrować to, że muzyka może komunikować, to jest, przekazywać przesłanie. Pan Jezus naucza o tym: „i mówią: Graliśmy wam na piszczałce, a nie zatańczyliście; śpiewaliśmy wam żałobne pieśni, a nie zapłakaliście.” (Mt 11:17)

 

Oczekiwano, że dana melodia wywoła dany efekt.

 

Są trzy elementy, które określają wartość utworu muzycznego- nuty, rytm oraz głośność.

 

Nuty

 

To prawda, że pojedyncze nuty są neutralne. Podobnie jak naboje, nuty same w sobie są neutralne, kwestią bowiem jest to, co się z nimi robi. To jak z literami alfabetu- są one neutralne; rzecz jedynie w tym, jak się je układa. Zagraj na pianinie akord CEG. Przesuń teraz palec i zagraj CEF. Wywołuje to całkiem inny efekt, inny nastrój. Pierwszy to rozwiązanie i odpoczynek. Drugi to napięcie. Pierwszy jest przyjemny, drugi zaś nieharmonijny. Nie potrzeba ci wiedzieć czegokolwiek o muzyce, by to poczuć. Każdy dźwięk niesie właściwe mu przesłanie. Dźwięk syreny alarmowej nie wymaga tłumacza. Podczas oglądania filmu łatwo stwierdzić po muzyce, że zbliża się niebezpieczeństwo jeszcze zanim pojawi się na ekranie. Najważniejsza kwestia? Muzyka komunikuje się z nami sama w sobie poprzez zapis muzyczny.

Rytm

 

Takt, czyli to, jak długo grana jest nuta sprawia, że muzyka przemawia. Weźmy dwa hymny „Oparcie we wieczystych ramionach” i „Wiara moja odnalazła miejsce spoczynku”. Są one podobne pod względem, lecz z powodu innych rytmów jeden jest żwawy, a nawet skłania do klaskania, podczas gdy drugi wzywa do poddania się. Kompozytor nie bez powodu używa staccato. Nawet akcent w naszej mowie przekazuje wiadomość. Można powiedzieć „potrafię stwierdzić po tym, jak to powiedziałaś, że jesteś rozzłoszczona”. Muzycy plemienni wprawiają wojowników a morderczy szał samymi bębnami. Werble maszerującej orkiestry mogą sprawić, że zjeżą się nam włosy na głowie w złym przeczuciu siły i agresji. Ktoś zauważył, że rytm jest ważny, lecz jak w przypadku bicia serca zbyt wiele uderzeń oznacza kłopoty.

 

Głośność

 

To, jak głośno grane są nuty sprawia, że muzyka przemawia. Muzycy nie bez przyczyny stosują crescendo. Siedemdziesiąt sześć głośno grających puzonów daje całkiem inny efekt, niż tylko jeden grający tę samą rzecz ciszej. Skontrastuj delikatność kwartetu instrumentalnego z narastająca falą filharmoników, czy wrzaskiem zespołu rockowego. Muzycy wiedzą, że głośność niesie ze sobą komunikat i używają tęsknej delikatności, jak również groźnej głośności.

 

Potężne medium

 

Muzycy wiedzą, że muzyka jest potężnym medium i mają intencje, by nią przemawiać. Obrazisz muzyka, jeśli powiesz mu po koncercie, że jego muzyka cię nie poruszyła. Dr Max Schoen w swojej Psychologii muzyki pisze, że „muzyka jest najpotężniejszym znanym bodźcem dla zmysłów percepcji”. Saksofonista Clarence Clemons podsumował swój nowy krążek instrumentalny, ‘Peacemaker’, w ten sposób: „Powiedziałem to, co chciałem powiedzieć.” Instrumentalnie! Od zespołu muzycznego licealistów Werwa oczekuje się, że da inne przesłanie (co jest oczywiste, patrząc na nazwę), niż zespół kameralny występujący podczas pożegnalnego kazania na ceremonii nadania tytułów naukowych. Wojsko amerykańskie użyło muzyki, by wypędzić panamskiego przywódcę Manuela Noriegę z jego twierdzy. Firmy reklamowe wydają wielkie pieniądze na badanie efektów muzyki. Melodia może sprawić, że słowa utkwią nam w głowie na wiele dni. Co było takiego wielkiego w utworze ‘I Wanna Hold Your Hand’ Beatlesów? Nie były to słowa. Robert Shaw, teksański pianista grający w spelunach przechwalał się, że mógł rzucić swe ręce na klawiaturę i sprawić, że publiczność ruszała się tak, jak chciał. W 1913 r. Igor Strawiński stworzył klasyczny utwór instrumentalny „Święto wiosny” specjalnie, by wywołać chaos. Na pierwszym koncercie wybuchły masowe zamieszki, a siedzenia teatralne zostały porozrywane. Moja żona i ja obserwowaliśmy, jak dwoje naszych najstarszych dzieci, każde w wieku dwóch lat, ruszali w odpowiedni tan, gdy utwór muzyczny zaczął lecieć w radiu. Nie mogły się one tego tańca nauczyć, co więcej nigdy go nie widziały.

 

Jimi Hendrix powiedział, że „nastroje będą przychodzić wraz z muzyką, bo muzyka sama w sobie jest rzeczą duchową.” Chwalił się on, że potrafi zahipnotyzować ludzi muzyką. Inny gwiazdor rocka mówi: „Nie słuchajcie słów, to muzyka ma swoje własne przesłanie… Byłem na muzycznym haju wiele razy.” Kaznodzieja Martyn Lloyd-Jones powiedział: „Możemy upoić się muzyką. Nie ma co do tego wątpliwości. Może ona wywołać stan emocjonalny, w którym umysł już nie funkcjonuje tak, jak powinien i przestaje rozróżniać. Znam ludzi, którzy wprowadzają się śpiewem w stan odurzenia nie zdając sobie sprawy z tego, co robią.” Medyczne, psychologiczne i inne dowody świadczące o braku neutralności muzyki są tak przytłaczające, że zdumiewającym jest, iż ktoś mógłby poważnie twierdzić, że tak nie jest. Muzyka nigdy nie jest neutralna. Słowa mówią więcej, ale muzyka przemawia w różnym stopniu.

 

Skoro niesie ona ze sobą przesłanie, to z powyższego jasno wynika, że utwór muzyczny może być albo dobry, albo zły. To znaczy, że muzyka istotnie jest w stanie zakomunikować przekaz, który przystoi chrześcijaństwu, bądź nie. Może służyć ukształtowaniu postawy, wywołać nastrój, czy atmosferę, czy też stworzyć efekt, który wyrazi światopogląd – chrześcijański, bądź niechrześcijański. Tak, jak słowa mogą właściwie lub niewłaściwie reprezentować chrześcijaństwo, tak samo jest z muzyką.

 

Podstawowe zasady rozeznawania

 

Jak można osądzić muzykę? Oto pewne biblijne wytyczne, pewne podstawowe zasady, które można zastosować.

 

Czy muzyka ta jest cenzuralna i stosowna? Pewne sprawy są wśród świętych stosowne. Niektóre są odpowiednie, a inne nie.

 

„O nierządzie zaś i wszelkiej nieczystości albo chciwości niechaj nawet mowy nie będzie wśród was, jak przystoi świętym,” (Ef 5:3)

 

„Tylko sprawujcie się w sposób godny Ewangelii Chrystusowej, abym ja – czy to gdy przybędę i ujrzę was, czy też będąc z daleka – mógł usłyszeć o was, że trwacie mocno w jednym duchu, jednym sercem walcząc wspólnie o wiarę w Ewangelię,” (Flp 1:27)

 

Tak, jak garnitur z krawatem nie są odpowiednie do kopania rowów, tak i my winniśmy analizować, jakie prowadzenie się przystoi świętym. Czy ten utwór pasuje do światopoglądu chrześcijańskiego? Jeden artysta chrześcijański powiedział: „Oto brzmienie, które wasi rodzice znienawidzą.”

 

Czy ta muzyka jest spokojna i kojąca?

 

„Bóg bowiem nie jest Bogiem zamieszania, lecz pokoju. (…)” (1 Kor 14:33)

 

Muzyka pełna życia jest w porządku, ale krzyczenie, ostra, niepohamowana, pulsująca muzyka to już co innego. Felietonista magazynu Buzz Dave Roberts mówi, że „Ciężki rock to muzyka ciała stworzona, by ominąć mózg i z bezlitosną brutalnością wywołać szaleństwo wśród publiczności.”

 

Czy ta muzyka jest nienachalna?

 

„Weźcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych.” (Mt 11:29)

 

Czy muzyka ta służy podporządkowaniu się Królowi królów, czy też przemawia przez nią agresja i rebelia? Czy wzywa do poddania się Wysokości, czy też jest nachalna, brawurowa i swawolna? Czy sprawia, że czujesz się jak twardziel? Jest nie na miejscu, by piosenkarz warczał o swoim oddaniu Chrystusowi.

 

Czy ta muzyka jest melodyjna?

 

„Przemawiając do siebie wzajemnie w psalmach i hymnach, i pieśniach pełnych ducha, śpiewając i wysławiając Pana w waszych sercach.” (Ef 5:19)

 

Czy muzyka ta jest dźwięczna, pogodna, rozweselająca, optymistyczna i odważna, czy też słaba, marudna, niewyraźna i czy brak jej rozwiązania po budowanym napięciu? Dawid tworzył piękną muzykę (2 Sam 23:1). Muzyka niebios jest piękna, jak harfy (Obj 14:2). Ostra, natarczywa, wypaczona, przykra muzyka nie przystoi chrześcijaństwu. Mick Jagger z The Rolling Stonesów powiedział, że: „To, co tworzymy, to hałas. To wszystko. Możesz być uprzejmy i nazwać to muzyką.”

 

Czy ta muzyka jest uporządkowana?

 

„Lecz wszystko niech się odbywa godnie i w należytym porządku!” (1 Kor 14:40)

 

Czy muzyka ta jest uporządkowana, czy też jest chaotyczna? Niektóra jest tak nieuporządkowana, że nie nadaje się do śpiewania przez wiernych. Nie przystoi ona świętym.

 

Czy ta muzyka jest zmysłowa, czy duchowa?

 

„Nie na tym polega zstępująca z góry mądrość, ale mądrość ziemska, zmysłowa i szatańska.” (Jk 3:15)

 

Czy muzyka ta kusi mnie, by poruszać ciałem w sposób zmysłowy, czy też przypomina mi, że nie jestem dłużnikiem ciała, by nie żyć według ciała (Rz 8:12)?

 

Czy istnieje coś takiego, jak zmysłowa piosenka? Moglibyśmy zacytować wielu Bożych ludzi to potwierdzających, ale może oni są stronniczy, staroświeccy i mają wąskie horyzonty. Jeśli nie dostajemy rady od pobożnych, to wysłuchajmy w takim razie bezbożnych. Co mówią same gwiazdy rocka? „Seks i rock pasują do siebie jak dłoń do rękawiczki. Muzyka rockowa to seks i musicie walić nią nastolatki prosto w twarz. Celem rytmu jest to, by wprowadzić się w orgiastyczny stan zatracenia samego siebie.”

 

A oto kolejne ich zuchwałe świadectwa: „ Rock zawsze był muzyką diabła i nie możecie przekonać mnie, że tak nie jest. Rock and roll nie wychwala Boga. Byłem jednym z pionierów tej muzyki, jednym z budowniczych. Wiem, z czego zrobione są te bloki, ponieważ ja je zbudowałem. Rock jest idealną metodą dawania upustu pierwotnym instynktom. Muzykę tę zwie się Combat Rock (dosł. rock bojowy- przyp. tłum.), a jej twórca mówi o gwałceniu swojej publiczności. Muzycznie i wizualnie komunikujemy widowni agresję i frustrację. Rock and roll wyzwala gwałtowne emocje. Jest mi przykro, że byłem zamieszany w początki rock and rolla. Pomógł on zniszczyć miliony młodych ludzi na całym świecie. Jakbym ci powiedział, o czym naprawdę jest ta muzyka, to prawdopodobnie by nas wszystkich aresztowano. Kiedy występuję, nie wiem kim jestem. Jakby ktoś wszedł na scenę, to prawdopodobnie bym go zabił. Chcieliśmy, żeby padli z wrażenia od naszej muzyki.”

 

Należy wziąć pod uwagę samych muzyków

 

Jak na ironię trzeba przyznać, że dobrzy ludzie mogą tworzyć bezwartościową muzykę i na odwrót, źli ludzie mogą tworzyć muzykę do przyjęcia. Niemniej jednak Boga obchodzi to, kto niesie arkę (2 Sam 6:3f). Nie potrzebuje On zdemonizowanej dziewczyny do głoszenia, nawet jeśli głosi ona prawdę (Dz 16:16).

 

Biblia pełna jest ostrzeżeń przed fałszywymi przywódcami, hipokrytami, por.: Mt 7, Dz 20, Rz 16, Gal 1, Ef 4, Flp 3, 2 Kor 11, 1 Tym 4, 2 Tym 3, 2 P 2, 1 J 4 i Jud. Fałszywych przywódców jest wielu, gdyż jest napisane: „Nie jesteśmy bowiem jak wielu, którzy kupczą słowem Bożym, lecz ze szczerości, jak od Boga mówimy w Chrystusie przed Bogiem.” (2 Kor 2:17). Mamy strzec się przed złymi sługami (Flp 3:2). Nie chcemy wyrażać aprobaty w stosunku do nienarodzonego na nowo muzykanta grającego na fujarce, pastora, przywódcy muzycznego, czy pianisty. Fałszywi słudzy to handlarze słowem. Są kupcami, skaczącymi na koncertach, kochającymi pieniądze, promującymi sławę, idącymi na kompromis artystami estradowymi. Jest to współczesna manifestacja grzechów Jeroboama (1 Krl 12:30, 14:16) – uczynić wszystko, by zdobyć ludzi. Są oni manipulatorami tłumów, wprawieni we wprowadzaniu ich w wysokie miejsca, które powinny być zniszczone: „Ale choć nie usunięto wyżyn z Izraela, jednak serce Asy w ciągu całego życia jego pozostało szczere.” (2 Krn 15:17).

 

Świat robi to lepiej. Pozwólmy więc mu to robić. Czy przeszłość nam nie wystarcza?

 

Oni nie są szczerzy, a popisują się. Nie są liderami uwielbienia, ale artystami udającymi jakaś zmysłową ekstazę z zamkniętymi oczami, wydychającymi swe lekko chropawe słowa z mikrofonem przy ustach. Czy oni są sługami, czy gwiazdami? Czy zgromadzają wiernych dla Chrystusa, czy fanów dla siebie samych? Jak ktoś zaobserwował, nie mówią oni „Oto Baranek”, ale „Oto ja mówiący- oto Baranek.” Niektórzy przyznają, że ich zamiarem jest dostarczenie rozrywki. Inni sprawiają, że dziewczyny krzyczą do nich. To niezłe widowisko w ciele. Jest to dziwny ogień (Kpł 10:1). Stale usiłuje się również mówić w sposób „fajny”, być „kimś”, być słodkim, pomysłowym, a nawet zwariowanym, jednakże błazenada i spryt niwelują krzyż, gdyż jest napisane: „Nie posłał mnie Chrystus, abym chrzcił, lecz abym głosił Ewangelię, i to nie w mądrości słowa, by nie zniweczyć Chrystusowego krzyża.” (1 Kor 1:17).

 

Pewien zespół mówiąc o zmartwychwstaniu Chrystusa powiedział, że „nie można tłamsić dobrego człowieka”. To tanie bluźnierstwo. Co się stało ze zwykłym umiarkowaniem i szczerością? Jak dalecy są ci ludzie od powagi charakteryzującej ludzi Bożych. Jak różne jest to od pełnej bojaźni atmosfery podczas wielkich przebudzeń, gdy Bóg był obecny w rzucający się w oczy sposób? Jakże się to różni od tego, co pisał apostoł Paweł: „I stanąłem przed wami w słabości i w bojaźni, i z wielkim drżeniem.” (1 Kor 2:3), „Dlatego czuwajcie, pamiętając, że przez trzy lata we dnie i w nocy nie przestawałem ze łzami upominać każdego z was.” (Dz 20:31). Służba Pawła odbywała się przed Bogiem (2 Kor 2:17). Był on skupiony na Bogu i bogobojny. Oni obawiają się być inni od świata i wstydzą się Chrystusa. Pewien chrześcijański artysta wymienia imię Pana Jezusa jeden raz w dziewięciu piosenkach. Niektórzy muzycy są tak mało precyzyjni, że niemożliwym jest rozróżnić, czy śpiewają o jakimś kochanku, czy o Chrystusie. Nie dziwota, że sponsorują ich firmy piwowarskie.

 

Trzeba teraz przyznać, że w muzyce istnieją rejony niezbadane. To sztuka, a nie nauka ścisła, jak matematyka, choć Bóg ma w tym więcej matematyki, niż większość zdaje sobie z tego sprawę. Każdą piosenkę należy analizować. A gdy żyjemy życiem chrześcijańskim, nasze gusta i wybory są oczyszczone. Wzrastamy. Jest to droga łaski. Nauki jest wiele.

 

„Chcę Ci dziękować szczerym sercem, gdy nauczę się wyroków Twej sprawiedliwości.” (Ps 119:7)

 

„A modlę się o to, aby miłość wasza doskonaliła się coraz bardziej i bardziej w głębszym poznaniu i wszelkim wyczuciu dla oceny tego, co lepsze, abyście byli czyści i bez zarzutu na dzień Chrystusa,” (Flp 1:9-10)

 

Oto potęga dobrej muzyki raz jeszcze. Kiedy Paweł i Sylas śpiewali, ziemia się zatrzęsła, a więzienie zagruchotało (Dz 16). Gdy Jehoszafat wyruszył na bitwę, wystawił śpiewaków na czoło armii, a Bóg przygotował zasadzki (2 Krn 20:22). Harfa Dawida odpędziła złe duchy (1 Sam 16:23). Gdy Eliasz wezwał wędrownego pieśniarza, przywołało to dłoń Boga i ducha proroczego (2 Krl 3:15). Dobra muzyka jest miła Bogu, ponieważ napisano: „Pieśnią chcę chwalić imię Boga
i dziękczynieniem Go wysławiać. Milsze to Bogu niźli bawół, niż cielec, co ma [już] rogi i racice.” (Ps 69:30-31)

 

 

Tłumaczył Jacek. Dziękuje.